Üstün Zekalı/ Yetenekli Çocuklar
Üstün zekalılığın birçok tanımı vardır. Klasik anlamda, zeka testleriyle yapılan değerlendirmede normalin üstünde puan olan çocuklar “Üstün zekalı” olarak tanımlanırlar. Bu nitelendirme çocuğun o anki performansı baz alınarak yapılır. Zeka testlerinin kullanımı tanının standartizasyonu ve uygulama kolaylığı nedeniyle halen çok geçerli bir yöntemdir.
Ancak üstün zekalılığın tanımlanmasında çok çeşitli yaklaşımlar vardır. Bu yaklaşımlar genel olarak çocuğun daha geniş zaman kesitlerinde izlenmesi temeline dayanır. Acar Baltaş’a göre üstün zekalı diyebilmek için, 1- yetenek kendiliğinden, çalışmadan ortaya çıkar, 2- birçok farklı kişi tarafından fark edilir 3- bu çocuklar yetenekli, üstün oldukları alanlarda yorulmazlar.
Genel olarak üstün zekalı çocukların akranlarına göre pek çok konuda daha önde çocuklar olduğu şeklinde bir tanımda yapılabilir. Bu performansları fazladan bir efor yapmadan ortaya çıkar. Daha yaygın kabul gören tanıma göre; zihinsel yetenek alanlarından birçoğunda yaşıtlarına göre üst düzey performans gösteren, yaratıcı olan, başladıkları işten başarmadan vazgeçmeyen ve bu başarı için ekstra çalışması gerekmeyen çocuklar üstün zekalı çocuklardır.
Konuyla ilgili önemli bilim adamlarından Eğitim psikoloğu Renzulli, üstün başarı gösteren kişileri izlemiş ve “threeing teorisi” ve “üçlü halka modeli” olarak anılan tanımlamasını yapmıştır. Renzulli’ye göre üstün yetenekli kişileri 3 temel özelliği:
- Ortalama üstü yetenek (genel olarak ve özel alanlarda)
- Göreve adanmışlık (motivasyon)
- Yaratıcılık
Üstün zekalıların toplumda görülme oranı %2-3’ten %10’a kadar değişik oranlarda kabul edilir. Ülkeler arasında üstün zekalılık oranı genel olarak aynıdır.
Üstün zekalı çocuklar öğrenme biçimleri, gelişimleri ve psikosoyal gelişimleri akranlarından farklılıklar gösterir. Aynı şekilde eğitim ve duygusal ihtiyaçları da farklıdır. Bu nedenle sağlıklı gelişimleri için ihtiyaçlarına yönelik özel eğitim programları uygulanması gerekir.
Toplumların en önemli kaynağının bireyler olduğunu düşünürsek, üstün zekalıların toplum için ne kadar önem taşıdığını daha kolay anlamış oluruz. Toplumsal gelişme için çok önemli bireyler olan, bilim adamları, sanatçılar, devlet adamları, araştırmacılar, yöneticiler genellikle üstün zekalı bireylerdir. Üstün zekalı çocuklarımız fark etmek, ihtiyaçlarının tespiti, gerekli eğitimlerin sağlanması bu nedenle çok önemlidir.
