Disleksi Nedir?
Okul ile birlikte akademik öğrenme başlar. Özel öğrenme güçlüğü, okul döneminde karşılaşılan bir süreçtir.Özel Öğrenme Güçlüğü, normal ya da normal üzerinde bir zekaya sahip, herhangi bir psikiyatrik ve nörolojik tanı almamış, normal bir eğitim-öğretime rağmen yaşıtlarına ve zekasına uygun paralellikte başarı gösteremeyen bireylerde görülen nörogelişimsel problemdir. Özel öğrenme güçlüğü olan çocuklar bir veya birkaç akademik alanda zorluk yaşarlar. Bunlar, okuma güçlüğü (disleksi), yazma güçlüğü (disgrafi) ve matematik öğrenme güçlüğüdür (diskalküli). Diğer öğrenme problemlerine oranla oldukça sık görülür. Eğitim çağındaki çocuklarda görülme sıklığı ortalama % 10’dur.
Tüm dünya tarafından kabul edilen bir standart olan DSM-5’e göre Özel Öğrenme Güçlüğü tanısı aşağıdaki şekilde konulur. (DSM, Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders -Türkçe adıyla Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı, Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yayınlanan bir kaynaktır.)
Aşağıdaki güçlüklerden en az birinin, en az 6 ay süreyle olması,
- Okumada zorlanma veya yanlış okuma
- Okuduğunu anlama güçlüğü
- Harf karıştırma veya yazma güçlüğü
- Yazılı anlatım güçlüğü
- Sayıları algılama ve hesaplama güçlüğü
- Matematiksel akıl yürütme ve problem çözme güçlükleri
Disleksi tanısı genellikle ilkokula başlama sonrasında konur. Bu dönemde okuma gecikmesi, yazmada güçlük veya matematik öğrenme güçlüğü görülür. Öğrenme Güçlüğü olan çocuk, arkadaşları ile birlikte öğrenemez, onların gerisinde kalır. Bu durum aile veya öğretmen tarafından fark edilip ilgili uzmanlara başvurulduktan sonra tanı süreci başlar.
Özel Öğrenme Güçlüğü Belirtileri:
Özel Öğrenme Güçlüğü, Nörogelişimsel bir problemdir ve bu nedenle dikkat edilirse bazı farklar çok erken dönemde fark edilebilir. Emme, emekleme, konuşma, yürüme gibi becerilerde geri kalma Özel Öğrenme Güçlüğü işareti olabilir.
Genellikle en sık erken dönem belirtisi, geç konuşma ve konuşma problemleridir. Bu çocuklar yaşıtlarına göre geç konuşurlar veya konuşmada birtakım problemler yaşarlar. Sesleri-heceleri karıştırırlar, isimlendirme hataları yaparlar, eylemleri karıştırırlar, dinleme-anlatma problemleri yaşayabilirler. El tercihleri gecikir, ince motor gelişim problemleri vardır. İp atlama, top sektirme, kalem tutma gibi işleri yapamayabilirler.
Özel Öğrenme Güçlüğü tanısı, okul ve akademik başarı ile ilintili bir tanıdır. Bu nedenle, ÖÖG tanısı ilköğretime başlama ile konur. Aile ve Öğretmenler öğrenmede güçlük çeken çocukları ilkokulda fark eder ve kliniklere yönelir.
Özel Öğrenme Güçlüğü´nün nedenleri:
Özel öğrenme güçlüğü genetik ve çevresel etkenlerle ortaya çıkar. İkiz çalışmaları ve kardeş çalışmalarında ÖÖG’nin ailesel özellik gösterdiği görülmüştür. Yapılan genetik çalışmalarda da bazı kromozomların ÖÖG ile ilişkisi gösterilmiştir. Bununla birlikte hamilelik sürecindeki bazı olumsuzluklar, doğum ve sonrası süreçteki problemler de ÖÖG’ye sebep olabilir.
ÖÖG tanısı nasıl konulur:
ÖÖG tanısı, akademik olarak geride kalma ve zorlanmanın fark edilmesi sonrasında konulur. Öğrenme Güçlüğü yaşayan çocuk, öncelikle çocuk psikiyatristi tarafından değerlendirilir. Sonrasında psikometrik değerlendirmeler yapılır. Bu aşamada yapılan testlerde sonuçlar ÖÖG’yi destekliyorsa, ÖÖG tanısı konulabilir.
ÖÖG nasıl giderilir-düzeltilir:
Özel öğrenme güçlüğünde düzeltmeye yönelik temel uygulama özel eğitimdir. Bu eğitim tanı konan çocuğun test sonuçları ve uygulanan performans bataryaları esas alınarak planlanır. Eğitim her öğrenci için özel olarak planlanır. Her çocukta farklı düzey ve alanlarda güçlük yaşanacağı için her çocuğun eğitim planlaması birbirinden farklıdır. Eğitim süresince periyodik olarak çocuk psikiyatristi tarafından değerlendirilmeler yapılmalı, eşlik eden problem veya ilave gelişecek problemlere zamanında müdahale yapılmalıdır.
ÖÖG’li Çocukların geleceği:
ÖÖG’li çocuklar, diğer öğrenme güçlüğü olan çocuklardan farklı bir gruptur. Bu çocuklar normal veya üstün zekalı çocuklardır. Eğitimleri iyi planlanırsa ilerleyen yıllarda akranları ile arasındaki farkı kapatabilirler. Akademik eksiklikleri tamamlanır ve bağımsız bir birey olarak erişkin yaşamlarını sürdürebilirler. Burada en önemli nokta, çocuğun iyi bir eğitim alması, aile desteği, yetenek ve becerilerine göre planlamalar yapılmasıdır.
Erken tanı, doğru eğitim çok önemlidir. Yakın gelecekte ÖÖG için ile ilgili temel hedef, Öğretmen ve ailelerin bu konudaki bilgi ve farkındalık düzeylerinin arttırılması, erken tanılama ve müdahale olmalıdır.
